Tag archieven: Hedwigepolder

De Hedwigepolder is ruim een jaar ‘open’…

Het juridisch geredekavel duurde jaren, maar uiteindelijk is het er dan toch van gekomen: de Hedwigepolder is ‘open’! Op 25 oktober 2022 stroomde het eerste water vanuit de Westerschelde de Hedwigepolder in.

Natuurcompensatie
Het besluit om de polder onder water te zetten werd genomen in 2005 als natuurcompensatie van een uitstaande milieuschuld. De polder zou eigenlijk in 2009 al worden teruggegeven aan de natuur, maar er bestond veel verzet tegen het onder water zetten van landbouwgrond. In Zeeland wordt zoiets immers beschouwd als vloeken in de kerk. Er zijn tot het laatste moment rechtszaken gevoerd om te voorkomen dat het water het gebied in zou stromen, meldt Omroep Zeeland. Zo probeerde de oud-eigenaar van het gebied de ontpoldering vorig jaar nog tegen te houden. Hij stelde dat het water van de Westerschelde te zwaar vervuild was met pfas. De Raad van State verklaarde dat verzoek afgelopen zomer ongegrond. Vanaf de hoge dijk kijk ik de Hedwigepolder in. De vloed heeft alles aan het zicht onttrokken.

Panoramaheuvel
Alleen de Panoramaheuvel waarop een toren zal worden gebouwd, waarin een bezoekerscentrum, een restaurant en een expositieruimte zullen worden ondergebracht, blijft duidelijk zichtbaar. Over deze Panoramaheuvel is trouwens het nodige te doen. De heuvel is namelijk maar 20 meter hoog, terwijl hij 30 meter hoog zou moeten zijn. De provincie onderzoekt hoe dit kan en zoekt naar een oplossing. Aan het verhogen van de heuvel hangt inmiddels een prijskaartje van maar liefst 400.000 euro. De Panoramaheuvel is gemaakt met de grond die vrijkwam bij het afgraven van de dijken in de Hedwigepolder. Het is de bedoeling dat de plek zich ontwikkeld tot een toeristische trekpleister. Op de rand van water en land lopen tientallen scholeksters en wulpen. Verderop staat een groepje mensen te praten. Dichterbij gekomen, herken ik een van hen: Richard Bleijenberg!

Bij hoogwater in de Hedwigepolder blijft de Panoramaheuvel goed zichtbaar. (foto: Jacques van der Neut)

Richard Bleijenberg; gids in hart en nieren
Toen ik nog bij Staatsbosbeheer werkte, bezochten we meerdere keren het Verdronken Land van Saefthinge. Soms met ons eigen district (Biesbosch), of met een groep vrijwilligers. Tijdens deze bezoeken fungeerde Bleijenberg steevast als gids en praatte dan honderduit over ‘zijn’ Verdronken Land van Saefthinge. Dat praten heeft hij trouwens nog niet verleerd. Het gaat alle kanten op: over bezoeken van de gedeputeerde Anita Pijpelink van Zeeland en de Commissaris van de Koningin. Natuurlijk gaat het ook over de familie De Kloedt (de voormalige eigenaar van de Hedwigepolder) en zijn contacten met en binnen Staatsbosbeheer. Bleijenberg tipt ook aan, hoe hij regelmatig een vies geel goedje bij chemiereus Monsanto in de Westerschelde zag sijpelen. Tenslotte komen we uit bij de Meester Van der Heijden Groeve, waar hij prachtige verhalen vertelde over de ontstaansgeschiedenis van Saefthinge. Bleijenberg is een verteller in hart en nieren. Aan het eind van ons gesprek maak ik een paar foto’s van deze levende legende. “Het is misschien je laatste kans’ voegt de inmiddels 88-jarige Bleijenberg er glimlachend aan toe. Hij stapt langzaam op zijn fiets en verdwijnt in de richting van zijn woonplaats Nieuw Namen. Een tochtje van ongeveer een uur. ..

Richard Bleijenberg; (natuur)gids in hart en nieren. (foto: Jacques van der Neut)

Aardkundig monument
De Meester Van der Heijden Groeve is een zogenoemd aardkundig monument van verschillende grondlagen in diverse kleuren. Het is volgens eigenaar Staatsbosbeheer de enige plek in Europa waar de overgang tussen het Plioceen en de grote ijstijden van het Pleistoceen te zien is. Er liggen schelpen, zand en fossielen van 2,5 miljoen jaar geleden en mogelijk ouder, aan de oppervlakte. Dit aardkundig monument heeft echter dus danig van erosie te lijden, dat men denkt aan het aanbrengen van een overkapping. Zeer waarschijnlijk komt er voor dit project subsidie beschikbaar via de Erfgoed Deal.

Ik dacht dat al de perikelen rondom de Hedwigepolder nu wel zo’n beetje achter de rug zouden zijn. Maar in het Zeeuwse verkiezingsprogramma van de Boer Burger Beweging (BBB) duikt op zijn zachtst gezegd een opvallend voornemen op om van de Hedwigepolder toch maar weer landbouwgrond te maken….

Sommige natuurontwikkelingsplannen sudderen jaren…

Protestborden in de Hedwigepolder. (foto: Jacques van der Neut)

In ons land zijn de laatste jaren veel natuurontwikkelingsplannen uitgevoerd. Sommige sudderen jaren, komen niet of nauwelijks van  de grond of er gaat als nog een streep door. In de Biesboschregio kwamen de Aakvlaai en de Nieuwe Dordtse Biesbosch bijzonder moeizaam tot stand. In Zeeland hebben we natuurlijk de klucht over de Hedwigepolder, de Haringvlietsluizen gaan na lang gekrakeel in september op een kier en in de polder Buytenland bij Rhoon zetten de boeren de hakken in het zand.

Soap van dertien jaar…
In het meest besproken project van ons land, de Hertogin Hedwigepolder, lijkt nu eindelijk schot te komen. De polder, amper drie vierkante kilometer groot, ligt langs de Schelde op de grens van Nederland en België. Het is de plek waar zoet en zout water elkaar treffen. Zo’n gebied wordt ook wel een estuarium genoemd. Dit soort gebieden zijn tegenwoordig zeldzaam in Nederland. De meeste riviermondingen zijn immers afgedamd of ingedijkt. Met het verdiepen van de Westerschelde ging natuurgebied verloren dat echter, conform Natura2000, diende te worden gecompenseerd. De afspraken werden in 2005 bekrachtigd, maar door politiek gekonkel raakt de Hedwigepolder verstrikt in het moeras, een soap van maar liefst dertien jaar volgt… De Zeeuwen, met Luctor et Emergo in hun genen, zitten er sowieso niet op te wachten, net zo min als de politiek (CDA). Door al die juridische haarkloverij volgen afstel en uitstel elkaar beurtelings op. De Vlamingen wachten trouwens niet af en steken de handen wèl uit de mouwen, in de Prosperpolder, de polder die direct grenst aan de Hedwigepolder. De eigenaar van de Hedwigepolder spant nog verschillende rechtszaken aan tegen de staat, maar in januari 2018 valt het doek definitief; de Hoge Raad bepaalt dat de onteigening kan beginnen.

In september 2018 gaan de HVSluizen op een kier. De aalscholvers kunnen niet wachten… (foto: Jacques van der Neut)

Haringvlietsluizen op ‘een kier…’
Een proces dat bepaald ook niet op rolletjes loopt is het op een andere manier gebruiken van de Haringvlietsluizen, die liggen tussen Stellendam en Hellevoetsluis. Aanvankelijk presenteerde Rijkswaterstaat (RWS) in de jaren 90 van de vorige eeuw, vijf alternatieven die varieerden van het handhaven van de huidige situatie tot en met het gebruik van de Haringvlietsluizen als stormvloedkering. Aangezien dit hele vraagstuk in het slob raakte,  werd er als een soort tussenfase ‘De Kier‘ aan toegevoegd. In al die jaren bezocht ik diverse bijeenkomsten, inloopavonden en hoorzittingen. Ondanks al het werk dat betrokken Rijkswaterstaters in dit vraagstuk stopten, werd De Kier keer op keer uitgesteld en naderhand probeerde het kabinet Rutte er zelfs onderuit te komen. De EU tikte de Nederlandse overheid op de vingers. Andere lidstaten dreigden met schadeclaims, zij hadden immers wel vele miljoenen geïnvesteerd in het inrichten van het bovenstroomse rivierengebied. In september gaat De Kier worden ingevoerd, met een bijeenkomst op 5 september aanstaande met voornamelijk  bestuurders. In de loop van die maand volgen er nog diverse activiteiten.   

De aannemer aan het werk in De Nieuwe Dordtse Biesbosch. (foto: Jacques van der Neut)

De Nieuwe Dordtse Biesbosch
In Polder De Biesbosch speelt er sinds de jaren 90 van de vorige eeuw ook zoiets. In het begin werd dit project ook wel SGP genoemd: Strategisch Groen Project Eiland van Dordrecht. Tegenwoordig spreken we over De Nieuwe Dordtse Biesbosch, waarbij zo’n slordige 250 hectare bouwland verandert in recreatie- en natuurgebieden, met de nodige fiets- en wandelpaden. Ook bij deze plannen volgden uitstel en afstel elkaar in rap tempo op. Diverse beroepsprocedures bij de Raad van State zorgden voor veel vertraging, maar uiteindelijk is de aannemer thans aan het werk in Polder De Biesbosch. Als je door de polders fietst, krijg je een aardige indruk van het toekomstige landschap. Het water wordt in de toekomst naar ‘binnen’ gelaten via De Hevel, ter hoogte van de Oosthaven. Het water dient hier te worden verdeeld over agrarisch land, natuur en water voor de wijk Sterrenburg. Op diverse locaties in het terrein zijn duikers aangebracht.  Als het waterpeil in de kersverse natuurgebieden op goede hoogte staat en de vegetatie zich begint te ontwikkelen dan zal hier plek zijn voor bosrietzanger, rietzanger, kleine karekiet, rietgors, blauwborst en cetti’s zanger. Natuurlijk zullen veel soorten libellen en waterjuffers hier ook van profiteren.  Een ander project binnen de invloedsfeer van de Biesbosch, De Aakvlaai, kwam ook bijzonder moeizaam tot stand. Hier diende 100 hectare bouwland te worden omgevormd naar een Biesboschachtig landschap, om verloren vaarmogelijkheden voor de recreatievaart te compenseren.  Ook hier volgde meerdere uitspraken van de Raad van State, maar dat is nu allemaal achter de rug. De Aakvlaai wordt thans volop door de recreatievaart gebruikt.

Polders bij Rhoon
Ook bij de polder Buytenland bij Rhoon speelt zoiets al twaalf jaar. Het was daar ook de bedoeling om boerenland onder water te zetten maar dat plan stuit op verzet van de zittende boeren. Voorlopig lijkt er nog geen schot in deze zaak te zitten. Door het Oostvaarderswold bij Lelystad, werd ook een streep gezet, terwijl de grond nota bene grotendeels al was verworven! Het Oostvaarderswold is de naam van een natuurstrook, die de Oostvaardersplassen met het Horsterwold zou verbinden. Door deze groene corridor zouden dieren in deze twee natuurgebieden heen en weer kunnen lopen. Vanuit de agrarisch hoek was destijds veel weerstand tegen het plan omdat vruchtbare landbouwgrond hier voor opgeofferd zou worden. Toenmalig staatssecretaris Henk Bleker zette in lijn met het kabinetsbeleid mede daarom een streep door het plan.  Er zijn echter organisaties in de weer om dit plan weer op de politieke agenda te krijgen. Zijn alle plannen met het omvormen van landbouwgrond naar natuurgrond dan alleen maar kommer en kwel? Nee, natuurlijk niet. Aansprekende voorbeelden

De Onnerpolder in Groningen. (foto: Jacques van der Neut)

zijn de Onnerpolder en de Oostpolder in Groningen. Het is een feest om daar te lopen met al die tureluurs, kieviten, kluten, blauwborsten, zomertalingen en witwang- en witvleugelsterns. De geoorde futen in de Kropswolderbuitenpolder zijn ook zeer zeker een bezoek waard. De natuurontwikkelingsprojecten in en rondom de Gelderse Poort werpen ook hun vruchten af, net als de Noordwaard bij Werkendam. Een 4200 hectare groot landbouwgebied veranderde hier in een doorstroomgebied, met Ruimte voor de Rivier als rode draad. Door deze plannen hebben de zeearend en de visarend zich ondermeer in dit gebied gevestigd als broedvogels.