Oogstrelende film over de ijsvogel

wffr_logoNederlandse natuurfilms krijgen de laatste tijd weer veel aandacht. De Nieuwe Wildernis scoorde een paar jaar geleden hoge ogen en momenteel is Holland, Natuur in de Delta in omloop. In Rotterdam wordt dit weekend een heus Wildlife Festival (WFFR) gehouden. Gisteravond was ik bij de première van de film van Cees van Kempen over de ijsvogel.

Nestgangen
IJsvogels zie je niet uitsluitend in natuurgebieden. Gelukkig niet! Regelmatig krijg ik waarnemingen uit woonwijken. Soms zit zo’n fantastisch gekleurd beest op een takje in een stadspark bij een vijver of waagt hij zich in een wat grotere, waterrijke tuin. Een andere keer worden ze gespot in havens of in watersportcentra, waar de kleurrijke ijsvogels op strak gespannen meertouwen, nota bene de vleugels poetsen! Als we het over waterrijke gebieden hebben, dan kunnen we uiteraard nietijvogel2 om De Biesbosch heen. Dit waterrijke natuurgebied is met zijn weelderig begroeide kreken een prima broedgebied. Volgens de boeken graven zij hun nestgangen uit in steile buitenbochten van snel stromende rivieren en beken. Om de ijsvogels er weer bovenop te helpen stak wijlen Kees Bolkenbaas uit Sprang-Capelle in de jaren ’80 wandjes langs kreken af en boorde vervolgens met allerlei gereedschappen nesttunnels. Bolkenbaas was in de ban van de ijsvogel. Hij sprak er altijd met veel liefde en enthousiasme over.  Later stopte Bolkenbaas met zijn ‘ijsvogelwerk’, want de stand ging vooruit en dat maakte zijn werk in feite overbodig. In De Biesbosch broeden ijsvogels voornamelijk in wortelkluiten van omgewaaide bomen. Het door Cees van Kempen gefilmde nest bevond zich in de directe omgeving van het Rijn-Scheldekanaal. Hij gokte op meerdere nesten en het was te hopen dat de vogels het zouden accepteren dat de nestlocatie tevens fungeerde als filmstudio. In de film van Van Kempen, die de eenvoudige titel ‘De ijsvogel’ meekreeg, zijn de opnamen in de nestruimte door een glasruit gefilmd. Dat is een ding, maar bij het filmen in de nestholte diende er ook gebruik te worden gemaakt van kunstlicht, gewoonlijk vertoeven ijsvogels daar immers in het pikkedonker!

ijvogel1
Een loerende ijsvogel. (foto; Jacques van der Neut)

Phantom camera
Natuurlijk zijn er de nodige shots in slow-motion en time laps. Om vliegende ijsvogels te kunnen vastleggen, gebruikte Van Kempen een Phantom camera, met een onwaarschijnlijk hoge frame rate. Die hoge aantal beeldjes per seconde gaat echter ten koste van de resolutie. Natuurlijk speelt de factor tijd bij het maken van zo’n film (net als bij natuurfotografie) een cruciale rol. Na het vertonen van de film zei Van Kempen tijdens de Q & A dat hij gemiddeld zo’n 80 tot 100 uur per week voor dit project op pad was. In zijn film zitten prachtige shots van mannetjes die het met elkaar aan de stok hebben, paringen en heel bijzonder vond ik de beelden van een in de nestholte rustende ijsvogel, waarbij de ogen bedekt waren met witte vliezen. Opmerkelijke shots ook van het wijfje dat een ei(tje) legt, later een legsel van zes of zeven stuks. De beelden van kale jongen die tegen elkaar aan staan, als een stel zojuist uitgekomen pinguins zijn bizar. Prachtige beelden ook van het wijfje, dat al dat spul onder haar vleugels probeert warm te houden. We zien ook hoe braakballen worden fijngemalen en worden verwerkt in de voering van het nest. Het meppen van gevangen visjes tegen boomtakken is ook mooi in beeld gebracht. Van Kempen maakte voor de Vara drie films: naast de ijsvogel, maakte hij ook een film over de torenvalk en de bever. ‘De ijsvogel’ wordt door de Vara uitgezonden op vrijdagavond 20 november NPO 1.

Texel in de greep van vogelaars

Afgelopen weekend stond in het teken van vogels kijken op Texel. De Dutch Birding Association organiseerde er weer het traditionele weekend, waarbij zoveel mogelijk vogels werden opgespoord. Een Waddeneiland in de greep van honderden vogelaars.

klapekster2_weblog
Een klapekster in De Tuintjes. (foto: Jacques van der Neut)

Chatgroep
Bij de aankomst op Texel gelijk maar doorgereden naar de grauwe ‘frapo’ (franjepoot) in het Grote Vlak. Mijn zoon Martijn is aangesloten bij de speciaal ingestelde chatgroep over vogels kijken op Texel, dus de grauwe franjepoot was snel gevonden. Voor de diverse communicatiekanalen zijn vogelnamen te lang en dus circuleren er in vogelaarskringen de nodige afkortingen, zoals ‘Sibtjif’ (Siberische tjiftjaf) en ‘blako’ (bladkoning). Zoals gewoonlijk zit de franjepoot geen moment stil en mede door de invallende duisternis, was er fotografisch gezien niet veel eer aan te behalen. Vervolgens naar De Cocksdorp, onze uitvalsbasis voor de komende dagen. Ritten in de omgeving leveren de gewoonlijke soorten op zoals: kluut,  zwarte zeeëend, eidereend, geoorde fuut en smient.  In de omgeving van de Krassekeet slingeren rotganzen als lange, zwarte linten voorbij. Dan een melding van een Siberische tjiftjaf bij de Robbenjager. Als we dba_weblogdaar aankomen is het er al behoorlijk druk. Tussen de geparkeerde auto’s staan minstens 100 vogelaars, voorzien van telelenzen en op statieven gemonteerde telescopen. De ‘Sibtjif’ loopt een stukje verderop, omringd door een twintigtal, eveneens foeragerende goudhanen. Het mooie is dat er ook ‘gewone tjiffen’ bij lopen, waardoor het kleurverschil tussen beide soorten goed opvalt. De gewone hebben geelgroene flanken, terwijl de kleuren van de Siberische tjiftjaf, vooral bestaan uit bruine- en grijze tinten. Leuk om ze zo naast elkaar in het veld te kunnen bekijken. Tijdens bezoeken aan De Slufter, De Tuintjes en Eierlandse Duinen zien we onder andere kleine zilverreiger, slechtvalk, zilverplevier en blauwe leucistischetapuit_weblogkiekendief.  In De Slufter zien we een leucistische tapuit met een opvallend witte kop, buik en schouders. Op grote afstand dacht ik door al dat wit even aan een sneeuwgors.

Zeldzame dwaalgast
Op zaterdag wordt er een kneiterharde soort gemeld; Ruud van Beusekom ontdekt een zwartkeellijster, een zeldzame dwaalgast uit Noord-Amerika, in het Loodsmansduin. Het is de 2e melding van deze soort voor Texel en de 9e voor Nederland! Uiteraard zuigt de zwartkeellijster alle vogelaars naar zich toe, maar de soort blijft slechts voorbehouden aan een tien, vijftien gelukkige vogelaars. Na een kwartier gaat de dwaalgast er namelijk weer vandoor. Als je op zo’n locatie aankomt, dan zie je al dat de druk van de ketel is. Iedereen staat immers gezellig met elkaar wat te kletsen. Er resteert niets anders dan langs de lange rij geparkeerde auto’s weer terug te wandelen. Pech.  In de avond lezingen bijgewoond in het Eierlandsche Huis van Sander Lagerveld over zijn zoektocht naar de Madanga en  Arjan Dwarshuis over zijn Biggest Year 2016, een geweldige logistieke operatie! Op zondag worden er op diverse plaatsen velduilen gemeld. Het lukt ons echter niet om deze steeds zeldzamer wordende soort in de kijker te krijgen…