Tag archieven: Koos Dijksterhuis

Een onvergetelijke Transsahara reis (2)

Dwergaalscholvers op een zandplaat in de Banc d’Arguin. (foto: Jacques van der Neut)

De Transsahara reis is in feite een aaneenschakeling van  hoogtepunten. Denk maar eens aan Banc d’Arguin, de nationale parken Diawling en Djoudj en last but not least Kaolack in Senegal. Onze reis krijgt echter een onverwacht en bizar eind…

Banc D’Arguin
Het nationaal park Banc d’Arguin is een beschermd natuurgebied aan de kust van Mauritanië en ligt tussen Nouackchott en Nouadhibou. Dit nationaal park bestaat uit eilanden, zandduinen en kustmoerrassen onder invloed van getijdenwerking. De weg die wij vanaf Agadir (Marokko) volgen loopt langs de kust en is inmiddels geasfalteerd. Het avontuurlijke aspect van zo’n trip is daardoor wel minder, maar op een gegeven ogenblik verlaten we de weg en rijden we op GPS door de verlaten woestijn naar Iwik, een vissersdorp in  de Banc d’Arguin. Bij het dorp ligt een onderzoeksstation, waar Nederlandse biologen al  tientallen jaren onderzoek doen naar steltlopers.  Voor het station raken we aan de praat met enkele Nederlandse onderzoekers. Bob Loos praat ons bij over leuke waarnemingen en het reilen en zeilen van het onderzoek. Vervolgens gaan we ons installeren. We overnachten in grote tenten. Voordat we die avond gaan eten wordt de groep uitgenodigd voor een theeceremonie. Dat is meer dan alleen maar een kopje thee drinken. Zoiets bestaat uit drie rondes, waarbij de eerste het sterkst is. Het is een sociale activiteit waarbij natuurlijk alle ruimte is voor conversatie.  Na de (mierzoete) thee lopen we in het donker, naar een ander gebouw voor de maaltijd. Tijdens het eten is het checken van de waarnemingen een dagelijks terugkerend ritueel. Het wordt dit keer echter meerdere keren onderbroken door passerende jakhalzen. In het licht van de zaklantaarns zien we de ogen van deze dieren oplichten. Af en toe horen we ze ’s nachts  janken. De volgende dag staat er een vaartocht op het programma met een Launch, een authentiek zeilvaartuig voorzien van een karakteristiek,  driehoekig zeil. We komen langs de kleurrijke, houten huisjes van de Imraguen, een stam die het exclusieve recht heeft om in de Banc d’Arguin te vissen.  Voordat de vissers ons op het strand oppikken, zie ik diverse drieteenstrandlopers in de vloedlijn, hun kostje bij elkaar scharrelen. Het tafereel doet mij denken aan Een Groenlander in Afrika, het kostelijke boek van Koos Dijksterhuis over deze prachtige steltlopertjes.  Dan klauteren we aanboord. We zeilen naar een eiland in de Banc d’Arguin waar veel vogels zich verzamelen bij hoog tij. We gaan regelmatig overstag en lopen ook vast op een zandbank. Een van de bemanningsleden springt overboord en duwt tegen de boeg van het houten zeilschip. Kort daarop varen we weer. Bij het bewuste eiland aangekomen, zien we  veel dwergaalscholvers, dunbekmeeuwen, pelikanen en westelijke rifreigers. Tijdens het varen vliegen Jan van Genten en Europese flamingo’s voorbij. Verderop gaan onvoorstelbare wolken steltlopers de lucht in. Wat een mooie wereld hier..!

Kaolack; ongekend hoogtepunt
Een bezoek aan de slaapplaats van  de zwaluwstaartwouw in Kaolack vind ik een ongekend hoogtepunt; het is een onderdeel van  mythische proporties. Alleen de route er naar toe al, langs en door kleine gehuchten waarbij inwoners je nastaren. Tijdens onze zoektocht staat er inééns naast onze terreinauto’s een sahelkuiftrap. De vogel op hoge poten rent niet weg, maar loopt behoedzaam naar het verderop liggende struikgewas. De rug van de vogel is bezaaid met kleine zwarte streepjes en vlekjes. Via via komen we uiteindelijk bij de bewuste man die ons in een boomstamkano (…) de rivier overzet. Onze groep wordt in twee keer naar de overkant gebracht. Tijdens het wachten op de kano passeren de eerste zwaluwstaartwouwen. Wat een moment om oog in oog te staan met zo’n iconische soort! Van onze Frans sprekende schipper begrijp ik dat de vogels niet onmiddellijk naar de slaapplaats vliegen, maar eerst een soort voor-verzamelplaats bezoeken waar zij uitgebreid het verenpak onderhouden. Daarna vliegen zij in deze volkomen desolate omgeving de rivier over.

Zwaluwstaartwouw. (foto: Jacques van der Neut)

Uitgesproken dieet
Ik hoor verder dat deze locatie regelmatig bezocht wordt door Franse ornithologen die het aantal zwaluwstaartwouwen hier ramen op maar liefst 15.000 tot 20.000 individuen! Als we aan de overkant staan, zien we ook veel kleine torenvalken in de droogliggende vlakte. Mijn aandacht gaat echter uit naar de enorme concentratie zwaluwstaartwouwen die rond de boomtoppen vliegt. Deze bijzonder gracieus vliegende wouwen, die qua formaat enigszins in de buurt komen van grijze wouwen, hebben een uitgesproken dieet: sprinkhanen. De braakballen van de zwaluwstaartwouwen, die door onderzoekers hier in het verleden werden verzameld, bevatten voornamelijk resten van deze rechtvleugelige insecten. In januari 2007 ontdekte Philippe Pilard van La Ligue pour la Protection des Oiseaux deze locatie. De bewuste slaapplaats is eigenlijk dus niet eens zo lang bekend. Tijdens de terugrit in het duister zeg ik niet veel. Ik ben bijzonder onder de indruk van wat ik zojuist heb gezien… 

Dwergbijeneters warmen zich in de opkomende zon. (foto: Jacques van der Neut)

Hectische terugreis
Aan alle goede dingen komt een eind, dus ook aan deze editie van de  Transsahara reis. Voor onze laatste transfer naar Dakar, overnachten we in Palarin, een prachtige locatie aan de kust. We steken een van de brede zijkreken in de Siné-Saloum over met een pont en kort daarop  zitten we oog in oog met tientallen gieren. De vogels doen zich te goed aan een kadaver, waarbij ze regelmatig  imponeren en met elkaar vechten. Wat een grandioos spektakel. De groep bestaat uit meerdere soorten gieren: kapgier, rüppelsgier, vale gier en oorgier. De restjes worden opgepeuzeld door diverse schildraven. De volgende ochtend een fantastisch ontbijt met als klapstuk meerdere soorten honingzuigers, glansspreeuwen, baardvogels en een rijtje, zich opwarmende dwergbijeneters. Een mooier eind aan deze trip kan bijna niet, maar het venijn zit helaas in de staart. Mijn vrouw en ik hebben de laatste 20, 25 jaar behoorlijk wat van de wereld gezien, maar op het eind van deze Transsahara reis overkomt ons iets, wat ons echt nog nooit is overkomen: we missen ons vliegtuig! Op het vliegveld van Dakar moet de hele groep rond middernacht een nieuw ticket regelen (en betalen) naar Amsterdam. Het wordt een hectische nacht; om 03.00 uur hebben we een vlucht naar Lissabon, waar we ons door een mensenmassa worstelen bij de veiligheidscontrole.  De volgende ochtend landen we veilig en wel in Schiphol en in de dagen daarna begint het verwachte gesteggel over wie er opdraait voor de extra gemaakte kosten voor de tickets. In de totale reissom was de terugreis immers inbegrepen. Wie zal dat betalen, Zoete-Lieve-Gerritje…  

Naar minder, maar wel grotere Nationale parken

duinenvantexel
Nationaal Park De duinen van Texel vanuit de lucht, met rechts de Mokbaai. (foto; Jacques van der Neut)

Momenteel heeft Nederland een stelsel van 20 nationale parken. Sinds 2011 heeft de overheid de handen van nationale parken afgetrokken. Volgens voormalig staatssecretaris Henk Bleker paste deze taak beter bij de provincie. Zoals het er nu naar uitziet, streeft men naar minder, maar wel grotere nationale parken.

Ontstaan
De eerste twee nationale parken (De Hoge Veluwe en Veluwezoom) zijn in de jaren ’30 ontstaan uit particulier initiatief. De andere achttien parken zijn sinds de jaren ’80 officieel ingesteld door de toenmalige minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV). Gezamenlijk beslaan de huidige parken zo’n 120.000 hectare, dat is bijna 3% van Nederland. Het ministerie van EZ is in beginsel verantwoordelijk voor het functioneren van het Nederlandse nationale parkenstelsel en het natuurbeleid. Het idee om het huidige stelsel van nationale parken op te schonen, is afkomstig van Stefan Pasma; de man achter de website www.ongerepte-natuur.nl  en pleitbezorger van wilde gebieden in Nederland. Pasma stelt voor om – deels door samenvoeging van de oude parken – tot negen nieuwe parken te komen. Die zouden dan wel veel groter moeten zijn dan de bestaande en te worden beheerd door één organisatie. Met de post van een stelling op LinkedIn pleitte Pasma voor een grondige versterking en opwaardering van het stelsel van de huidige 20 nationale parken in Nederland. De nationale parken zijn namelijk hét visitekaartje van de Nederlandse natuur maar er zit veel meer potentie in voor (nieuwe) robuuste, zelfredzame natuur én bezoekers uit binnen- en buitenland, dan in de huidige parken het geval is. Ook dwingen de beschikbare, krappe budgetten voor natuur tot een efficiëntere besteding.  In 2013 verscheen er een groot artikel in Trouw en zo kwamen de ideeën van Pasma voor het voetlicht.

Biesbosch_visarend
Visarenden voelen zich thuis in Natioaal Park De Biesbosch. (foto: Rob Paardekoper)

Naar Nationale Parken van Wereldklasse
Wat is het mooiste natuurgebied van Nederland? Die vraag legt staatssecretaris Martijn van Dam van Economische Zaken voor aan het Nederlandse publiek. In april start de inschrijving voor de verkiezing. Na de zomer mag het publiek zijn stem uitbrengen. De drie natuurgebieden met de meeste stemmen worden de komende jaren in binnen- en buitenland gepromoot als iconen van de Nederlandse natuur. Staatssecretaris Van Dam kondigde de publieksverkiezing donderdag 17 maart jongstleden aan tijdens het festival ‘Naar Nationale Parken van Wereldklasse’ in Den Haag. Onder meer door het verbeteren van de toegankelijkheid, internationale marketing en het versterken van de voorzieningen moeten de gebieden aantrekkelijker worden voor binnen- en buitenlandse bezoekers. Koos Dijksterhuis, columnist bij het dagblad Trouw, stelt echter voor deze verkiezing te boycotten. Volgens hem wil de staatssecretaris massa’s toeristen lokken, met wandel- en fietspaden en kopjes koffie. Gebieden worden weggezet als avonturenparken, met kabelbaan en klimparcours en drijvende mini-restaurantjes. Deze verkiezing winnen is volgens Dijksterhuis de nekslag voor een natuurgebied. In verschillende publicaties over deze materie las ik  dat er veel aandacht is voor verdienmodellen, ik las echter niets over de instandhouding van kwetsbare flora en fauna van natuurgebieden of de noodzaak van een adequate handhaving en toezicht. Wordt ongetwijfeld vervolgd…

dwingelderveld
In Nationaal Park Dwingelderveld liggen talrijke vennen. (foto: Jacques van der Neut)