Tag archieven: trekvlinder

Vlinders snakken naar de zon, net als wij

Dankzij het koude en natte voorjaar werden er minder vlinders gezien dan de voorgaande jaren. Ook in de voorzomer, tot half juli, was het een slecht vlinderjaar. Als de zon even doorbreekt zijn de vlinders er inééns.

Wilde bloemen
Op koude, regenachtige dagen met lage temperaturen zie je weinig vlinders, maar tijdens zonnige momenten zijn ze snel weer te zien. Vlinders zijn koudbloedige dieren, wat wil zeggen dat ze niet zelf hun temperatuur op de gewenste 30 graden kunnen krijgen. Ze hebben die warmte van buitenaf nodig. De luchttemperatuur in Nederland is niet hoog genoeg, maar als de zon schijnt is dat geen probleem meer. De vleugels doen dienst als zonnecollectoren en in de volle zon kunnen vlinders weer snel vliegen. Tijdens mijn bezoek aan het bloemrijke graslandje in de buurt van de Kop van ’t Land is dat goed te zien. In de afgelopen dagen heeft het bakken geregend. Hier en daar is het soppen geblazen. Zodra de eerste zonnestralen echter door het wolkendek priemen, komt er leven in de brouwerij. Eerst worden de icarusblauwtjes actief, later gevolgd door kleine vos, hooibeestje, klein koolwitje, atalanta en bruin zandoogje. Dat er op deze locatie vlinders rondvliegen is niet zo gek. Het barst er immers van de wilde bloemen.

Bloemrijk grasland bij de Kop van ’t Land in Dordrecht. (foto; Jacques van der Neut)

Koninginnenpage spreekt tot de verbeelding
Overal bloeit wilde peen met overdadige witte bloemschermen. Het is een bloemenzee, waarin vogelwikke, gewone pastinaak, witte honingklaver, teunisbloem en wilde cichorei zorgen voor kleurrijke accenten. Tussen de bloeiende wilde peen zoek ik naar koninginnenpages, grote, kleurrijke vlinders maar waarschijnlijk is het voor deze soort nog niet warm genoeg. De koninginnenpage spreekt tot de verbeelding. De grootte, de fraaie gele kleur, de blauwe en rode oogvlekken en de staartjes maken de vlinder een bijzonderheid. In Nederland was de soort in het midden van de vorige eeuw regelmatig

Deze afbeelding heeft een leeg alt-attribuut; de bestandsnaam is koninginnepage.jpg
Koninginnenpage op rode klaver. (foto; Jacques van der Neut)

aanwezig, maar daarna verdween hij vrijwel helemaal uit ons land. Alleen in het zuidelijkste puntje van Limburg zat eind jaren 80 nog een populatie. Daarna volgde echter een herstel en beneden de grote rivieren is de vlinder nu weer regelmatig aanwezig. Een wandeling tijdens zonnig weer door het bosgebied De Elzen, de Louisa Cannemanspolder, de Noorderdiepzone en natuurlijk de Noordwaard biedt een reële kans op een ontmoeting. De koninginnenpage is een heel goede vlieger, die gemakkelijk vele kilometers aflegt. In sommige jaren, onder warme omstandigheden, worden de vlinders tot in Friesland en Groningen gezien. Het leuke is dat de soort zich overal kan voortplanten. De rupsen zijn afhankelijk van schermbloemigen. Wilde peen staat op veel plekken in wegbermen en in moestuinen vinden ze dille, kervel en andere schermbloemigen.

Ingezaaide planten
De soorten die in het grasland bij ‘de Kop’ bloeien zijn ingezaaid, maar daarbij zijn tenminste inheemse soorten gebruikt, hetgeen niet kan worden gezegd van de bont gekleurde, ingezaaide stroken langs bouwland elders in de polder. Qua kleur zien die er wel attractief uit, maar voor bezoekende hommels, bijen en vlinders biedt het weinig soelaas. Tijdens fiets- en wandeltochten over het Eiland van Dordrecht had ik al eerder gezien dat er een perceel landbouwgrond braak lag in de Noordbovenpolder. Hoe zou het daar zijn met wilde planten en insecten? Na een korte wandeling kom ik bij het bewuste perceel en zie een hoop soorten, waarvoor bijna iedereen de neus ophaalt. Het gaat dan om planten zoals akkermelkdistel, grote weegbree, beklierde duizendknoop, klein kruiskruid en witte honingklaver. Er groeien natuurlijk ook akkerdistels en speerdistels. Als ik tussen de planten doorloop hoor ik

Deze afbeelding heeft een leeg alt-attribuut; de bestandsnaam is Distelvlinder.jpg
Distelvlinder (foto; Jacques van der Neut)

een enorm gezoem van aan- en af vliegende hommels en bijen. Op een bloeiende akkerdistel zit een fantastische, groene kever; een gouden tor om precies te zijn. De kever beweegt nauwelijks, dus is er alle tijd om te fotograferen. Er fladderen ook de nodige vlinders, zoals de distelvlinder, een echte trekvlinder. Distelvlinders overwinteren vooral in Afrika en Marokko. De hoeveelheid distelvlinders die jaarlijks Nederland bereikt wisselt sterk. Uit onderzoek blijkt dat hoge aantallen distelvlinders vaak samenvallen met veel Saharazand in Noord-Europa: vlinders hebben dan letterlijk de wind in de rug. In zulke topjaren komen er in het voorjaar heel veel vlinders aan. Na de voortplanting kunnen we er dan in augustus vele duizenden te zien krijgen. In andere jaren halen maar erg weinig vlinders de overtocht van Afrika naar ons land en dan is het een schaarse soort waarvan je al blij bent dat je er in augustus eentje ziet

Het is dit weekend Tuinvlindertelling

Tijdens de Tuinvlindertelling 2016 kan je weer helpen met het in kaart brengen van het aantal vlinders in Nederland. Gemiddeld komen in de tuin zeven verschillende soorten vlinders voor. De Vlinderstichting laat je met de Vlindermee app dit weekend vlinders tellen. Klik hier voor meer informatie.

bloementuin
Met specifieke planten kunnen vlinders naar de tuin worden gelokt. (foto: Jacques van der Neut)

Waterput
Door een uitgekiend assortiment aan bloemen en planten kan een tuin worden omgetoverd tot lustoord voor vlinders. Joke de Vlieger uit Werkendam kan daar over mee praten. “Tuinieren doe ik graag” zegt De Vlieger, terwijl ze langs de bloemperken loopt. “Zoiets bijhouden vraagt echter veel tijd en aandacht.” Zij heeft wat het tuinieren betreft groene vingers. “Ik heb dat niet van huis meegekregen, maar ik ben daar nu eenmaal graag mee in de weer. Mijn man en ik wonen hier nu bijna twee jaar en uit de tuin van ons vorige huis langs de Bandijk hebben we veel planten mee genomen. Dat was trouwens een flink gesjouw.” Een tuin met veel planten en bloemen. Wie wil dat niet, maar hoe begin je met zoiets? “In het voorjaar haal ik veel onkruid weg en verwijder ik regelmatig alles wat is uitgebloeid. In het groeiseizoen doe ik dat zo’n beetje iedere avond. Met het oog op de tuin, hebben wij tijdens de bouw van ons huis in de Noordwaard al aangegeven dat wij een waterput wilden graven. Ons huis staat immers op een terp en dat zou anders een heel gesjouw met water worden.” Rondom de waterput trekt een bloeiende Acanthus, ook wel bekend als akant, de aandacht. Het is een borderplant uit Zuid-Europa. Hier staat deze vaste plant volop in de zon en vormt mooie contrasten met bloeiende stokrozen, witbloeiende Phlox, geel bloeiende teunisbloemen en de roodbruine stelen van het koninginnekruid.

distelvlinderweblog
Een distelvlinder op bloeiende kogeldistel. (foto: Jacques van der Neut)

Vlinderbezoek
Terwijl we rondlopen fladderen er tientallen vlinders. “Bij het aanschaffen van planten of het zaaien van bloemen, houd ik rekening met vlinderbezoek. Zo trekken de lavendel, hemelsleutel (Sedum), kogeldistel, ijzerhard en het koninginnekruid veel vlinders.” Natuurlijk gaat het hierbij niet om exotische soorten, maar dat fladderende, alledaagse spul zoals dagpauwogen en kleine vossen, is en blijft een leuk gezicht. Op de lavendel en de kogeldistels zitten tientallen distelvlinders met gespreide vleugels. Deze fraaie trekvlinders komen jaarlijks vanuit Zuid-Europa en Noord-Afrika aangevlogen. In sommige jaren in grotere aantallen dan in andere. Tijdens de trek zijn deze vlinders afhankelijk van een goede windrichting. Op de overdadig bloeiende en geurende vlinderstruik rusten meerdere atalanta’s, opvallende dagvlinders met rode en zwarte banden over de vleugels. Verderop zie ik klein- en groot koolwitje in gezelschap van een bont zandoogje, eigenlijk een soort van open grasland en ruigten, maar deze vlinder wordt ook regelmatig gesignaleerd in tuinen en parken. Er is veel variatie in kleur en tekening, maar bij de meeste mannetjes is de bovenkant van de voorvleugels donkerbruin van kleur met een zwarte stip in een vaag oranje vlekje. “Tuinieren is eigenlijk een lang leerproces. Zo heb ik kool gezet in mijn tuin, maar de rondkruipende rupsen hebben daar maar bitter weinig van over gelaten. Maar ja, vooruit maar.” We lopen door naar het ‘rommelhoekje’ van De Vlieger, waar bloeiende grote kaardebollen de aandacht trekken. “Die heb ik speciaal neergezet voor de puttertjes.”

IJzerhard trekt vlinders

ijzerhardweblog
IJzerhard is een goede vlinderplant. (foto: Jacques van der Neut)

Een erg goede vlinderplant is ijzerhard (Verbena bonariensis). Het is een forse plant, die wel anderhalf tot twee meter hoog kan worden. Hij maakt geen compacte pollen, maar de stevige stengels staan min of meer los. De plant heeft prachtige paarse bloemen en is zeer aantrekkelijk voor vlinders. Verbena bonariensis komt uit Zuid-Amerika en is sinds 1832 in Europa in cultuur.