Tag archieven: eb en vloed

De Hedwigepolder is ruim een jaar ‘open’…

Het juridisch geredekavel duurde jaren, maar uiteindelijk is het er dan toch van gekomen: de Hedwigepolder is ‘open’! Op 25 oktober 2022 stroomde het eerste water vanuit de Westerschelde de Hedwigepolder in.

Natuurcompensatie
Het besluit om de polder onder water te zetten werd genomen in 2005 als natuurcompensatie van een uitstaande milieuschuld. De polder zou eigenlijk in 2009 al worden teruggegeven aan de natuur, maar er bestond veel verzet tegen het onder water zetten van landbouwgrond. In Zeeland wordt zoiets immers beschouwd als vloeken in de kerk. Er zijn tot het laatste moment rechtszaken gevoerd om te voorkomen dat het water het gebied in zou stromen, meldt Omroep Zeeland. Zo probeerde de oud-eigenaar van het gebied de ontpoldering vorig jaar nog tegen te houden. Hij stelde dat het water van de Westerschelde te zwaar vervuild was met pfas. De Raad van State verklaarde dat verzoek afgelopen zomer ongegrond. Vanaf de hoge dijk kijk ik de Hedwigepolder in. De vloed heeft alles aan het zicht onttrokken.

Panoramaheuvel
Alleen de Panoramaheuvel waarop een toren zal worden gebouwd, waarin een bezoekerscentrum, een restaurant en een expositieruimte zullen worden ondergebracht, blijft duidelijk zichtbaar. Over deze Panoramaheuvel is trouwens het nodige te doen. De heuvel is namelijk maar 20 meter hoog, terwijl hij 30 meter hoog zou moeten zijn. De provincie onderzoekt hoe dit kan en zoekt naar een oplossing. Aan het verhogen van de heuvel hangt inmiddels een prijskaartje van maar liefst 400.000 euro. De Panoramaheuvel is gemaakt met de grond die vrijkwam bij het afgraven van de dijken in de Hedwigepolder. Het is de bedoeling dat de plek zich ontwikkeld tot een toeristische trekpleister. Op de rand van water en land lopen tientallen scholeksters en wulpen. Verderop staat een groepje mensen te praten. Dichterbij gekomen, herken ik een van hen: Richard Bleijenberg!

Bij hoogwater in de Hedwigepolder blijft de Panoramaheuvel goed zichtbaar. (foto: Jacques van der Neut)

Richard Bleijenberg; gids in hart en nieren
Toen ik nog bij Staatsbosbeheer werkte, bezochten we meerdere keren het Verdronken Land van Saefthinge. Soms met ons eigen district (Biesbosch), of met een groep vrijwilligers. Tijdens deze bezoeken fungeerde Bleijenberg steevast als gids en praatte dan honderduit over ‘zijn’ Verdronken Land van Saefthinge. Dat praten heeft hij trouwens nog niet verleerd. Het gaat alle kanten op: over bezoeken van de gedeputeerde Anita Pijpelink van Zeeland en de Commissaris van de Koningin. Natuurlijk gaat het ook over de familie De Kloedt (de voormalige eigenaar van de Hedwigepolder) en zijn contacten met en binnen Staatsbosbeheer. Bleijenberg tipt ook aan, hoe hij regelmatig een vies geel goedje bij chemiereus Monsanto in de Westerschelde zag sijpelen. Tenslotte komen we uit bij de Meester Van der Heijden Groeve, waar hij prachtige verhalen vertelde over de ontstaansgeschiedenis van Saefthinge. Bleijenberg is een verteller in hart en nieren. Aan het eind van ons gesprek maak ik een paar foto’s van deze levende legende. “Het is misschien je laatste kans’ voegt de inmiddels 88-jarige Bleijenberg er glimlachend aan toe. Hij stapt langzaam op zijn fiets en verdwijnt in de richting van zijn woonplaats Nieuw Namen. Een tochtje van ongeveer een uur. ..

Richard Bleijenberg; (natuur)gids in hart en nieren. (foto: Jacques van der Neut)

Aardkundig monument
De Meester Van der Heijden Groeve is een zogenoemd aardkundig monument van verschillende grondlagen in diverse kleuren. Het is volgens eigenaar Staatsbosbeheer de enige plek in Europa waar de overgang tussen het Plioceen en de grote ijstijden van het Pleistoceen te zien is. Er liggen schelpen, zand en fossielen van 2,5 miljoen jaar geleden en mogelijk ouder, aan de oppervlakte. Dit aardkundig monument heeft echter dus danig van erosie te lijden, dat men denkt aan het aanbrengen van een overkapping. Zeer waarschijnlijk komt er voor dit project subsidie beschikbaar via de Erfgoed Deal.

Ik dacht dat al de perikelen rondom de Hedwigepolder nu wel zo’n beetje achter de rug zouden zijn. Maar in het Zeeuwse verkiezingsprogramma van de Boer Burger Beweging (BBB) duikt op zijn zachtst gezegd een opvallend voornemen op om van de Hedwigepolder toch maar weer landbouwgrond te maken….

Getij in de Merwelanden

Rijkswaterstaat (RWS) zoekt in deze regio naar locaties om zoetwatergetijdennatuur te realiseren. Diverse gebieden langs het Wantij liggen onder de loep.

Getijdenwerking
Men zoekt in het ‘waterlichaam’ vanaf Dordrecht tot aan slot Loevestein. De aanwezigheid van een relatief grote getijdendynamiek is hierbij een voorwaarde. Dergelijke maatregelen vloeien voort uit Europese afspraken en vallen onder de zogenaamde Kaderrichtlijn Water. Zo’n twee weken geleden berichtte deze krant voor ’t eerst over plannen, in

Deze afbeelding heeft een leeg alt-attribuut; de bestandsnaam is Inrichtingsontwerp-Hel-en-Zuilespolder.jpg
Inrichtingsschets Merwelanden

relatie met de Merwelanden. Degene die het bewuste artikel schreef verzamelde echter al het chagrijn dat hij kon vinden en in feite was het niet meer een preek voor eigen parochie. Merwelanden is trouwens de benaming die nog verwijst naar het toenmalige Recreatieschap De Merwelanden, maar we hebben het in dit geval over de Hel- en Zuilespolder, het gebied tussen het Biesboschcentrum en de Helsluis. In dit gebied wil RWS de getijdenwerking introduceren door middel van het maken van openingen in de omringende polderkaden. Uitbreiding van het karakter van het zoetwatergetijdengebied is hierbij van groot belang; dergelijke gebieden zijn en blijven op wereldschaal nu eenmaal een zeldzaam fenomeen.

Andere dimensie
De plannen zijn voor het Biesboschcentrum in feite een gouden greep, want vanuit het centrum kunnen er dan bij de voordeur wandelingen worden georganiseerd, gekoppeld aan allerlei educatieve activiteiten. Het wandelrondje Merwelanden, krijgt in dat geval een heel andere dimensie. Je wandelt tenslotte langs en door een voortdurend veranderend polderlandschap. De ene keer is het hoog water en de andere keer weer laag. Het grasland verdwijnt door het op- en afgaande water en zal geleidelijk veranderen in slik, hetgeen veel vogels zal aantrekken zoals lepelaars, grote- en kleine zilverreigers en steltlopers

Deze afbeelding heeft een leeg alt-attribuut; de bestandsnaam is kievit-1024x766.jpg
Kieviten houden van plas-dras situaties. (foto; Jacques van der Neut)

zoals grutto, watersnip, oeverloper, wulp, bonte strandloper en kievit. Je zal maar ondernemer zijn in zo’n gebied… Vreemd genoeg zetten de ondernemers in de recent opgeknapte Zuileshoeve de hakken in het zand. Ik ken tientallen ondernemers die op zo’n locatie hun vingers zouden aflikken, zeker met het oog op de toekomstige plannen. Uit mijn vele gesprekken met ondernemers blijkt telkens dat zij in het algemeen toch in kansen denken en niet zo zeer in beperkingen, zo’n trein komt tenslotte maar een keer voorbij. De door RWS voorgestelde eb en vloed variant betekent immers een enorme impuls voor de toeristische- en recreatieve beleving van dit poldergebied. De wandelingen rondom het gebied kunnen door het aanbrengen van bruggen worden gehandhaafd. Er wordt natuurlijk ook gerept over de bomen in dit gebied die zullen moeten wijken. Aangezien gedetailleerde plankaarten nog niet openbaar zijn gemaakt, blijft dat toch een beetje gissen. Zoiets heeft veel, zo niet alles te maken met de hoogteligging van zo’n polder. Het is bovendien niet persé noodzakelijk om veel bomen weg te zagen. Het laten wegkwijnen van bomen is immers ook een optie. Hetzelfde principe is aan de overkant, in de Noordwaard bij Werkendam op grote schaal toegepast. Visarenden, zeearenden, aalscholvers en reigers maken er dankbaar gebruik van als rustbomen.

Waterwild in de Noordwaard, met kwijnende bomen op de achtergrond. (foto; Jacques van der Neut)

In goede aarde
Groene planvorming valt bij het publiek in het algemeen in goede aarde. Er gaan ’s zomers niet voor niets duizenden wandelaars en fietsers bij de Kop van ’t Land met de pont naar de overkant, om daar door en langs de heringerichte Noordwaard te wandelen of te fietsen. Zakelijk gezien zou je daar als ondernemer best een graantje van mee kunnen pikken, zeker als die mensen ook dergelijk natuurlijk vertier in de Hel- en Zuilespolder zouden kunnen vinden. Een ander voorbeeld is de Nieuwe Dordtse Biesbosch, gelegen ten zuiden van de Zeedijk. De situatie is niet helemaal vergelijkbaar, want er is daar geen sprake van getijdenwerking. Tijdens mijn vele rondleidingen door de Noorderdiepzone kreeg ik in het verleden eigenlijk alleen maar lofuitingen te horen. Veel soorten maken inmiddels gebruik van dit natuurgebied. Denk maar eens aan de vele wintertalingen, bosruiters, geoorde futen, roerdompen, zomertalingen en wat al niet meer.

Meerdere zoekgebieden
De zoektocht van RWS beperkt zich niet alleen tot de Hel- en Zuilespolder. In de plannen is ook de Noordbovenpolder betrokken,

Deze afbeelding heeft een leeg alt-attribuut; de bestandsnaam is Inrichtingsontwerp-Noordbovenpolder.jpg
Schetsontwerp Noordbovenpolder

waar inmiddels zo’n twintig hectare is verworven. Onlangs werd er ook melding gemaakt van ingrepen in het Wantijpark. Tijdens zo’n verkenningsfase passeren allerlei mogelijkheden de revue. Persoonlijk zou ik mijn energie inzetten op de Hel- en Zuilespolder en op de Noordbovenpolder en het gepruts in het Wantijpark achterwege laten. Het ligt niet in de lijn der verwachtingen dat deze nieuwe reeks aan herinrichtingsplannen op korte termijn zullen worden behandeld, want volgend jaar maart zijn er gemeenteraadsverkiezingen. Daarna zullen er zeer waarschijnlijk wel meer details over deze projecten naar buiten worden gebracht. Wordt vervolgd, zullen we maar zeggen.

In Europees verband
Nederland en de andere landen van de Europese Unie vinden goede waterkwaliteit belangrijk in alle Europese wateren. Omdat water zich niks van landsgrenzen aantrekt, hebben we in 2000 samen afgesproken om maatregelen te nemen in de Kaderrichtlijn Water (KRW). Deze richtlijn bepaalt dat de wateren in 2027 een goed leefgebied moeten

Deze afbeelding heeft een leeg alt-attribuut; de bestandsnaam is nevengeul-1024x669.jpg
In het rivierengebied zijn diverse nevengeulen gegraven. (foto; Jacques van der Neut)

vormen voor de planten en dieren die er thuishoren. Hier is nog grote winst in te behalen door leefgebieden te herstellen, vissen ruim baan te geven en het water schoon en gezond te houden. We graven opnieuw nevengeulen bij rivieren, maken oevers natuurvriendelijk, leggen vispassages aan en zorgen voor nieuw leefgebied in drassige gebieden. De KRW is niet vrijblijvend. Lidstaten moeten uiterlijk in 2027 de doelen voor schoon en gezond water hebben gehaald of op zijn minst alle maatregelen hebben genomen om dat mogelijk te maken. Bij het niet halen van deze doelen kan de Europese Commissie forse boetes opleggen. Rijkswaterstaat voerde afgelopen jaren vele maatregelen uit om de ecologische waterkwaliteit te verbeteren en gaat daar de komende jaren mee door.