Alle berichten van jvanderneut

Natuur schrappen

De nieuwsbulletins worden de laatste tijd gedomineerd door de stikstofcrisis. Meerdere malen passeert Europese wetgeving hierbij de revue, ook wel bekend als Natura 2000. Om de economische ontwikkelingen niet te belemmeren stelde de politiek (VVD, CDA, PVV en Forum voor Democratie) voor, de huidige natuur dan maar te laten krimpen. Zo wilde men bijvoorbeeld sommige natuurgebieden, zoals het Grevelingenmeer in Zeeland en het Wierdense Veld in Overijssel opdoeken.

Europese natuur
Minister Carola Schouten van landbouw had onlangs nieuws voor de partijen die natuur wilden schrappen. In een Kamerbrief haalde zij de twee opties aan waaronder Brussel het ontnemen van een Natura 2000-status toestaat. “Geen van de Nederlandse Natura 2000-gebieden voldoet aan deze criteria. Daarmee zijn er op dit moment geen mogelijkheden om het aantal Natura 2000-gebieden in Nederland te verminderen.” Natura 2000 ontstond in 1992, toen de Europese Commissie naast de al bestaande vogelrichtlijn (1979), ook een habitatrichtlijn invoerde. Die moet bedreigde plant- en diersoorten in hun leefgebieden beschermen en ervoor zorgen dat Europese natuur meer aansluit. Op die manier kunnen dieren, zoals recentelijk de wolf, zich verspreiden over het continent. Omdat dieren en planten zich nu eenmaal bar weinig van landsgrenzen aantrekken, is het idee dat Europa zich beter met de natuur bezig kan houden, dan de afzonderlijke lidstaten. Inmiddels telt Natura 2000 26.000 beschermde gebieden, goed voor bijna een vijfde van de oppervlakte van de Europese Unie. Ongeveer 9,5 procent van de Europese wateren valt onder Natura 2000. Momenteel heeft Nederland 160 Natura 2000-gebieden. Met 5200 natuurgebieden is Duitsland koploper. Maar goed, dat land is ook een stukje groter…

Postzegelnatuur
Nederland heeft veel kleine lapjes natuur, in de wandelgangen ook wel bestempeld als ‘postzegelnatuur’, maar dat heeft Nederland in feite aan zichzelf te wijten door de wijze waarop destijds de begrenzing van Natura 2000-gebieden werd vastgesteld. In een digitale bijdrage over de stikstofcrisis van het dagblad Trouw las ik daar het volgende over. “Tekenend voor het beleid rond Natura 2000 is de streep die het eerste kabinet-Rutte zette door de verbindingszones tussen verschillende natuurgebieden. In de zogeheten Ecologische Hoofdstructuur moesten corridors de Nederlandse natuur verbinden, zodat er een groter, robuuster natuuroppervlak zou ontstaan. Daardoor konden ook dieren zich makkelijker van het ene naar het andere Natura 2000-gebied bewegen. Toenmalig staatssecretaris Henk Bleker schrapte het plan. Te duur, vond Bleker, die ook stukken natuur in de verkoop wilde doen.” Het schrappen van natuur staat echter haaks op de keuzes die Nederland maakte bij de totstandkoming van Natura 2000. Nederland liet de Europese Commissie toen juist weten voor welke soorten er wél plek is.

Meer natuur
Volgens Europese regels mogen natuurgebieden alleen verdwijnen als er fouten zijn gemaakt bij de aanwijzing of als een gebied niet meer te redden valt. Daarmee lijkt de lobby van Nederland in Brussel om natuur te schrappen niet echt realistisch. Om sommige dieren en planten in Nederland te behouden is het volgens het Planbureau voor de Leefomgeving nodig om een forse uitbreiding van natuur in ons land te realiseren. Tussen die natuurkernen zou dan tevens sprake moeten zijn van verbindingszones en dan zijn we toch weer terug bij de Ecologische Hoofdstructuur aangekomen, of iets wat daar toch weer heel veel op lijkt…

Zalmen in het Haringvliet, vissen achter het net…

Internationale druk op Nederland voor instellen beschermingszone Haringvlietdam voor bedreigde trekvissen

De Nederlandse overheid moet de visserij met fuiken, staand wantnetten en sleepnetten rond de Haringvlietdam verbieden voor het herstel van trekvissen in de Rijn en de Maas, zoals de zalm. Die oproep doen 24 natuurbeschermings- en sportvisserijorganisaties uit Duitsland, Frankrijk en Zwitserland vandaag in een brandbrief aan de Vaste Kamercommissie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit.

Rijkswaterstaat hield met de Haringvlietsluizen in 1994 een praktijkproef, waarbij zeewater het zoete Haringvliet mocht instromen. (foto: Jacques van der Neut)

Honderden miljoenen euro’s
De overheden in die landen hebben in het kader van Europese afspraken al honderden miljoenen euro’s gestoken in herstel van populaties bedreigde trekvissoorten, zoals de zalm, elft en de fint. Een groot deel van de inspanningen bestaat uit het opruimen of beter toegankelijk maken van stuwen, dammen en waterkrachtcentrales voor trekvissen. Alleen in Duitsland wordt voor de Rijn tot 2027 ruim 600 miljoen euro geïnvesteerd, zodat de  vissen weer tussen zee en hun paaiplaatsen in de rivier kunnen migreren.

Vrije doorgang
Maar ondanks de jarenlange inspanningen stagneert de groei van trekvispopulaties en blijft deze op een te laag niveau. Nederland zet sinds begin dit jaar de Haringvlietsluizen mondjesmaat op een kier, zodat trekvissen de laatste hindernis tussen rivier en zee kunnen nemen. Maar om trekvissen echt een vrije doorgang te geven, zijn afspraken over visserij aan beide kanten van de sluizen ook cruciaal. Op dit moment vindt er in het Haringvlietgebied fuiken-, staand want- en sleepnetvisserij plaats.

Uitzetten van jonge zalmen in een zijrivier van de Rijn.

Vissen die rond de Haringvlietsluizen in de zoet-zoutwaterovergang verblijven, worden daardoor aanzienlijk verstoord  of per ongeluk gevangen. De 24 natuurbeschermings- en sportvisserijorganisaties vragen daarom uit voorzorg om een ruime zone rond de Haringvlietsluizen met een verbod op fuiken-, staand want- en sleepnetvisserij. Zij hebben vandaag een brandbrief met deze oproep aangeboden aan de Vaste Kamercommissie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit. Rainer Hagemeyer, van het zalmherstelprogramma Der Atlantische Lachs: “Sinds de jaren ’90 van de vorige eeuw werken wij in Duitsland intensief aan zalmherstelprogramma’s in de Wupper (zijtak van de Rijn). Om dit tot een succes te maken is het nodig dat zalmen een vrije doorgang vinden van de Noordzee naar de paaigronden stroomopwaarts en niet in vissersnetten belanden rond de Haringvlietdam. ”

Atlantische zalmen op trek. (foto: Jacques van der Neut)

Haringvliet: monding Rijn en Maas
Het Haringvliet is  van oudsher de monding van de Rijn en de Maas. Vóór de aanleg van de Deltawerken was dit het belangrijkste in- en uittrekpunt van migrerende vissen tussen de Noordzee en de Rijn en de Maas. De populaties trekvissen in de rivieren zijn in de vorige eeuw door de bouw van hindernissen, vervuiling, kanalisatie en overbevissing ingestort en soorten als de steur zijn zelfs geheel uit onze wateren verdwenen. De in gebruikname van de Haringvlietsluizen in november 1970 blokkeerde de trekroute voor trekvissen helemaal. Die situatie is de afgelopen decennia sterk verbeterd. Het water is veel schoner, visserij is sterk afgenomen en de rivierroute wordt beter toegankelijk. Toch vreemd, dat 24 buitenlandse organisaties de Nederlandse overheid daar over op de vingers moeten tikken . Sinds het begin van de jaren ’90 wordt er immers al over een ander regime van de Haringvlietsluizen geredekaveld. Na tientallen jaren praten en vergaderen staan de sluizen af en toe op een kier. Het zout mag namelijk niet te ver stroomopwaarts kruipen. Na bijna 30 jaar vergaderen en praten wordt bovendien de visserij rondom de Haringvlietsluizen geen strobreed in de weg gelegd. Zo investeert Duitsland alleen al zo’n slordige 600 miljoen euro in aanpassingen van rivieren en het passeerbaar maken van sluizen. Af en toe dan de sluizen op een kier, is dan volgens mij wel een uiterst beschamend resultaat…

De brief is ondertekend door de volgende organisaties:

European Anglers Alliance, Wanderfische ohne Grenzen – NASF Deutschland e.V, World Fish Migration Foundation, European Rivers Network, Der Atlantische Lachs e.V., Wanderfische Baden-Württemberg GmbH, Bund für Umwelt und Naturschutz Deutschland. Deutscher Naturschutzring, WWF Schweiz, Schweizerischer Fischereiverband, Alsace Nature France, Bundesverband Bürgerinitiativen Umweltschutz e.V., WWF Deutschland, Aqua Viva Schweiz, Association Saumon-Rhin France, Fischereiverband Nordrhein-Westfalen e.V., Verband Hessischer Fischer e.V., Landesfischereiverband Baden-Württemberg e.V., Stiftung Wasserlauf, Naturschutzbund Deutschland e.V., Landesverband Westfälischer Angelfischer e.V., Landesfischereiverband Westfalen und Lippe e.V., Rheinischer Fischereiverband von 1880 e.V.