Tag archieven: natuurherstel

De Marker Wadden; natuurarchipel in wording

Marker Wadden is een uniek natuurgebied in ontwikkeling. De natuureilanden worden aangelegd met zand, klei en slib uit het Markermeer. Dit grote project draagt bij aan het natuurherstel van het Markermeer. De nieuwe groep eilanden kan in de toekomst groeien tot zo’n 1.000 hectare. Op den duur ontwikkelt zich er een grandioos natuurgebied met natuurlijke oevers, zowel onder als boven water.

Bij de realisatie van de Marker Wadden zijn duizelingwekkende hoeveelheden klei, veen en zand gebruikt. (foto: Jacques van der Neut)

Slibvanger
De Marker Wadden liggen in het noordoosten van het Markermeer. Dat is ongeveer negen kilometer varen vanuit Lelystad, Het eerste eiland is zo’n 250 hectare boven- en onder waternatuur. Met de aanleg van de volgende vier eilanden ontstaat een eilandengroep van ongeveer 1.000 hectare. Dwars op het eiland komt een twee kilometer lange slibgeul, die dienst zal gaan doen als slibvanger voor het meer. De kwaliteit van het slib in de geul wordt onderzocht en kan mogelijk dan weer worden gebruikt bij de aanleg van de natuurarchipel. De totale grootte van het Markermeer is 700 km2. Tweederde van de Markermeerbodem is bedekt met 30 centimeter slib. Het meer is hoofdzakelijk omgeven door harde, stenige oevers, natuurlijke oevers ontbreken. De vis en vogelstand is er flink achteruitgegaan. De aanleg van de Marker Wadden moet zorgen voor een natuurimpuls.

Wandelpaden
Het Haveneiland is inmiddels gereed en kan ook al worden bezocht, de overige eilanden zijn uitsluitend toegankelijk voor (natuur)onderzoekers. Bezoekers worden vanuit de Bataviahaven in Lelystad naar het kersverse natuurgebied gevaren. De vaartocht duurt ongeveer een uur. De aanleg van de eilanden begon in 2016 en volgens de planning worden de eilanden in 2020 aan de beheerder Vereniging Natuurmonumenten overgedragen. Hier en daar staan observatiehutten, van waaruit je de droogvallende slikken goed kunt bekijken. Wij zien in de prut bonte strandlopers, drieteenstrandlopers, kleine strandlopers, zilverplevieren, een steenloper en kleine groepjes bergeenden. Ook veel bontbekplevieren. Boven de deels met riet en lisdodde begroeide terreindelen zweeft een bruine kiekendief. Indien Vereniging Natuurmonumenten het open karakter van de eilandengroep wil behouden, dan zal er iets moeten gebeuren om bosvorming te voorkomen. Zeker als dergelijke projecten in zoet water liggen, dan ligt bosvorming immers op de loer.

Een bontbekplevier scheert voorbij. (foto: Jacques van der Neut)

Duizelingwekkende hoeveelheden
Voor de aanleg van zo’n eilandenrijk is veel materiaal nodig. Zo vergde de aanleg van het eerste eiland (250 hectare) in 2016 de volgende bouwmaterialen: 4.500.000 m³ zand voor strand, wandelpaden, zachte randen en havendammen en 3.500.000 m³ klei, veen en slib voor de realisatie van moerasgebieden. Tenslotte gebruikte men 75.000 ton stortsteen voor de harde rand en havendammen. In de verstevigde stortstenen dijk zijn op drie locaties verlagingen aangebracht, zodat het gebied bij hogere waterstanden via deze plekken kan vollopen. Voor de bouw van de eerste fase (vijf eilanden) is in totaal maar liefst ongeveer 30 miljoen kuub zand, klei, veen en slib nodig. Dit bouwmateriaal komt allemaal uit het Markermeer. Duizelingwekkende cijfers. De realisatie van de Marker Wadden is een aansprekend voorbeeld van man made nature.

Hedwigepolder mag onder water!

De Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State heeft onlangs de beroepen tegen het rijksinpassingsplan ‘Hertogin Hedwigepolder’ ongegrond verklaard. Dit betekent dat de Hedwigepolder, na aankoop door de Staat, onder water kan worden gezet voor de aanleg van 295 hectare nieuwe getijdennatuur. Tegen de uitspraak is geen hoger beroep mogelijk.

Europese regelgeving
Op 21 december 2005 ondertekende voormalig minister Ben Bot het verdrag waarin Nederland en Vlaanderen afspraken maakten over de verdieping van de Westerschelde. De haven van Antwerpen diende bereikbaar te blijven voor grote- en diep stekende schepen. De schade aan het milieu (verlies aan foerageergronden voor vogels) zou conform Europese regelgeving worden gecompenseerd door de dijken van de Hedwigepolder in Zeeuws-Vlaanderen en de Prosperpolder in België (Vlaanderen) door te steken. In beide gebieden zou zich dan weer getijdennatuur kunnen ontwikkelen. De Vlamingen voegden de daad bij het woord, maar de Nederlanders raakten verstrikt in een politiek moeras, waardoor er in de Hedwigepolder nog geen spa de grond is ingegaan. Door de

In de Hertogin Hedwigepolder staan diverse protestborden tegen de naderende ontpoldering. (foto: Jacques van der Neut)
In de Hertogin Hedwigepolder staan diverse protestborden tegen de naderende ontpoldering. (foto: Jacques van der Neut)

uitspraak van de Raad van State lijkt er nu een eind te komen aan die patstelling. Volgens de minister van Infrastructuur en Milieu en de staatssecretaris van Economische Zaken draagt het rijksinpassingsplan bij aan het herstel van het Natura 2000-gebied Westerschelde & Saeftinghe. Door de Hedwigepolder onder water te zetten krijgt de Westerschelde meer ruimte en kunnen getijdestromen ontstaan. Bij vloed stroomt het gebied onder water, bij eb vloeit het water weer terug. In het gebied zullen slikken en schorren ontstaan waarop zeldzame planten en dieren leven die bij de oorspronkelijke zoet-zout natuur van de Westerschelde horen, aldus de minister en de staatssecretaris. 

Bezwaren
Bezwaarmakers, onder wie de eigenaar van de polder en Stichting Red Onze Polders, hadden een groot aantal bezwaren aangevoerd tegen het rijksinpassingsplan en de vergunningen die daarmee samenhangen. Zo zijn er naar hun mening betere alternatieven die minder ingrijpend zijn dan het ontpolderen van agrarisch gebied. Zij betwijfelen echter vooral of zich getijdennatuur zal ontwikkelen in de polder nadat die onder water is gezet. Volgens hen zal de polder

In de Hertogin Hedwigepolder liggen lange lanen, die worden omzoomd door populieren. (foto: Jacques van der Neut)
In de Hertogin Hedwigepolder liggen lange lanen, die worden omzoomd door populieren. (foto: Jacques van der Neut)

snel dichtslibben en wordt het doel van het rijksinpassingsplan, natuurontwikkeling, daardoor niet gehaald. De Afdeling bestuursrechtspraak is van oordeel dat er in de afgelopen jaren voldoende onderzoeken zijn gedaan naar mogelijke alternatieven, waarbij de ontpoldering van de Hedwigepolder ook niet zonder meer als uitgangspunt is genomen. Nu ontpoldering in vergelijking met de alternatieven het meest gunstig is uit het oogpunt van natuurherstel, mochten de minister en de staatssecretaris dit als uitgangspunt nemen bij hun besluit, aldus de Afdeling bestuursrechtspraak. Over het wel of niet ontpolderen van de Hedwigepolder is veel te doen geweest. Het kabinet Rutte II heeft in het regeerakkoord opgenomen dat voor het natuurherstel van de Westerschelde de Hedwigepolder wordt ontpolderd. Met het definitief worden van dit rijksinpassingsplan en de zes uitvoeringsbesluiten, waaronder een natuurvergunning en een ontgrondingsvergunning, kan de polder onder water worden gezet. In 2019 dienen de werkzaamheden te zijn afgerond.