Brandganzen hebben een opvallend zwartwit getekend verenkleed. Verwarring met andere soorten is daardoor uitgesloten. Gewoonlijk overwinterden deze fraai getekende ganzen in ons land, maar tegenwoordig broeden zij hier ook. Wellicht een gevolg van zachte winters, van klimaatverandering?
Vetreserves
Brandganzen broeden op drie van elkaar gescheiden gebieden. Een deel bevindt zich op Groenland; deze vogels overwinteren op de Hebriden en in Ierland. De broedpopulaties van Spitsbergen overwinteren in Zuid-Schotland en Zuid-Noorwegen. De in Nederland overwinterende populatie komt van Nova Zembla en Waigatsj, een in het noorden van Rusland gelegen schiereiland.
Soms zijn de broedgebieden bij aankomst nog geheel met sneeuw en ijs bedekt. De vetreserves die in de winterkwartieren zijn opgebouwd spelen dan een cruciale rol. Als ongunstige omstandigheden lang aanhouden, bestaat de kans dat er niet wordt gebroed. Gewoonlijk broeden deze fraaie vogels op steile rotskliffen, waar zij nagenoeg onbereikbaar zijn voor predatoren zoals de poolvos. Hoe donsjongen zo’n torenhoog nest verlaten blijft altijd de brandende vraag. Die piepjonge dingen presteren het onmogelijke. Zij springen gewoon naar beneden! Tijdens deze duizelingwekkende dodensprongen klappen de jongen meerdere malen tegen de rotsen. Een hoop donsveren en interne luchtzakken vangen de klappen op.
Broedareaal
Sinds de jaren zestig is de brandganzenpopulatie behoorlijk toegenomen en overwinteren er zo’n vijfhonderdduizend brandganzen op het Europese vasteland, vooral in de Nederlandse kustgebieden. De spectaculaire toename van de aantallen is hand in hand gegaan met een uitbreiding van het broedareaal. Naast de broedgebieden in Noord-Rusland broeden brandganzen sinds 1971 in het Oostzeegebied en sinds 1982 ook in Nederland. In 2005 telde de Nederlandse populatie, waarvan het zwaartepunt in het noordelijk Deltagebied ligt, al bijna zesduizend broedparen.
Waarom brandganzen niet meer terugvliegen naar hun oorspronkelijke broed- en leefgebieden blijft natuurlijk de vraag. Wellicht heeft dit gedrag iets te maken met klimaatverandering? Of kregen deze vogels misschien ook een duwtje in de rug door de mens, in de vorm van tientallen natuurontwikkelingsprojecten in het Nederlandse rivierengebied? Door uiteenlopende oorzaken (natuurontwikkeling, kleiwinning, Ruimte voor de Rivier) veranderde menige landbouwpolder immers in een moerassig natuurgebied, waar het voor (brand)ganzen goed toeven is.
